Sjef (29): "Ik ben heel anders naar mezelf gaan kijken"

Sjef heeft beeldende therapie gehad van Leonie in het Forensisch Psychiatrisch Centrum. Sjef vertelt hierover: "De beeldende therapie is onderdeel van het zorgprogramma. Ik had geen keuze, ik moest wel. Ik had helemaal geen zin in die opdrachten, wilde liever mijn eigen dingen maken. Als iemand vroeg, leg je emoties op tafel, dan zette ik een stip en dan was ik klaar. Beeldende therapie is altijd een verplicht onderdeel gebleven. Je kunt wel blijven zeggen, nee, nee, nee, maar daar heb je uiteindelijk toch jezelf mee. Ik heb de keuze gemaakt om mee te doen. Je moet er wel voor open staan. Het gaat erom hoe je er zélf in staat, hoe je het zélf ervaart. Het werkstuk hoeft niet mooi te zijn, het moet van jezélf zijn."

Hieronder zie je werk van Sjef dat hij zelf toelicht.

Emotiemasker (ware gezichtsgrootte, gips, verf)

"Ik houd mijn mond dicht over mijn emoties. Mijn ogen hebben geen uitdrukking. Er zijn alleen twee piepkleine traantjes te zien. Het masker heeft constant dezelfde mimiek, het verandert niet. Leonie heeft mijn gezicht met gips bedekt, het moest even uitharden en toen was het dit. Het was echt een onderdeel van de opdracht, het ging om je eigen gezicht en mimiek. De binnenkant is egaal zwart met rood. Heel veel boosheid, verdriet en angst voor eenzaamheid. Dat deed ik jaar in jaar uit eigenlijk, de clown spelen en niet laten zien hoe je je voelt. Ben je boos, nee hoor, ik ben vrolijk. Ik zie dit wel als mijn belangrijkste werkstuk. Een soort waarschuwing: als ik daarin terugval is het zaak dat ik hulp zoek. Als iemand iets verkeerd deed, ontplofte ik meteen. Deze fase heb ik afgesloten, dit ben ik niet meer. Het blijft een herinnering, maar ik kan er nu vaak veel beter mee omgaan."

Lichaamstekening (200x150cm, verf)

"Hoe voel je de verschillende emoties in je lichaam, was de vraag. Je ziet dat mijn hoofd heel druk is, maar dat komt ook omdat ik ADHD heb. De boosheid zit echt in mijn hoofd, ik reageer heel snel. En pas daarna verspreidt het zich in mijn lichaam. Als ik veel irritatie voel, dan krijg ik last van mijn schouders, mijn heupen en knie. Dat is oranje en geel, het is geen boosheid, maar ik ervaar daar wel pijn. Mijn hart is een zwarte kist, zeg maar, het zijn de emoties die ik in mijn hart verborgen houd. Ik deel dingen niet met onbekenden, alleen met wie ik een goeie band heb. Dat gaat automatisch. De lichaamslijn is een soort muur die je hebt. Alles blijft binnen en is van mij. Ik ben heel anders naar mezelf gaan kijken. Ik was een boze stuiterbal. Tijdens de psycho-motorische therapie (PMT) leer je om de emoties te herkennen in je lichaam. En dat neem je dan weer mee naar beeldende therapie."

Proces Schaap (20 cm, klei, suiker)

"Ik heb het schaap niet zelf gemaakt, hoor, het stond hier altijd op het aanrechtblok. Het is gemaakt door Leonie. Ik zat hier vaak, vooral tijdens de gespreksrondes. Dan was ik wel aan het luisteren, maar tegelijkertijd hiermee bezig. Het was een soort vluchtroute. Ik ging met klei en suiker de omgeving van het schaap maken. Ik begon de suiker netjes te verdelen en met de snippers van een roerstokje maakte ik stro voor in het bakje. Zo zorgde ik voor het schaap. Als Leonie vroeg of ik wilde aanschuiven, deed ik dat heel even en dan ging ik snel terug naar het aanrecht. Op een gegeven moment ging ik soms even bij de groep zitten maar hier op het hoekje, zodat ik snel terug kon. Pas een half jaar later lukte het me om aan de tafel te zitten tussen de anderen. Het is een heel proces geweest, vandaar de titel: Proces Schaap. In maart was de therapie afgerond, maar het schaap staat er nog steeds."

Levensboek (A4-formaat, potlood)

"Deze opdracht ging over de liefde: teken iemand die je dierbaar is. Het is één van de bladzijden uit mijn levensboek. Het gaat om het gevoel dat ik bij mijn ex had, dat heb ik met potlood getekend. Als ik nu nog aan haar denk, word ik verdrietig, staat er bij geschreven. Ik heb er zelf voor gekozen om geen contact meer met haar te hebben, maar ik houd nog steeds van haar. Dus dit heb ik voor haar gemaakt. Wij zitten op een bankje in de duinen bij Scheveningen. Hier zit meer emotie in dan in de meeste dingen. In mijn levensboek staat een groot deel van mijn leven. De omslag is een foto van een oog met een traan en op de achterkant staat een foto van het yin-yang teken. Het is de bedoeling dat mijn levensboek meer in evenwicht komt."

Emotielamp (20 x 15 cm, sculpture block, verf, bedrading, lampjes)

"Ik was een gesloten boek dat gesloopt moest worden. Daarom noem ik deze lamp: het gesloopte boek. Gisterenavond heb ik het afgemaakt. De lamp is veel lichter dan je denkt, hè? Hij is helemaal gemaakt van sculpture block, dat is een soort schuim. Ik heb alles zelf gemaakt, de standaard, het boek, zelfs de schroefdraad is van schuim. Binnenin het boek heb ik heel veel verschillende kleuren geschilderd die steeds door ander licht worden beschenen. Soms komt een kleur helder op, soms is die helemaal weg. Het laat zien dat ik mijn emoties kan tonen, dat ik over mijn emoties kan praten en dat ik me er niet meer voor schaam. Geel is voor mij blijheid. Ik ben heel vaak vrolijk. Het boek is gesloopt om open te kunnen. Ik zal het niet meer zo gauw sluiten."